Se hai 13 postos e hai 13 persoas dispostas, non debera haber problema

Ribadeo prepárase para vivir mañá unha xornada de votacións mais tamén de calculadora. Ao peche dos comicios eleitorais tocará facer reconto dos votos obtidos e repartir as 13 actas coas que conta o concello entre as candidatas e candidatos das catro formacións que se presentan.

Antonio Gregorio, amigo e ensinante, achéganos neste artigo que lle pedín prestado para o blogue as claves para comprender o sistema de distribución das actas entre as formacións en función dos votos conseguidos: a lei d’Hondt. Eis a súa aportación:

Se hai 13 postos e hai 13 persoas dispostas, non debera haber problema …

Se son 13 os lugares que hai dispostos e 14 persoas candidatas a ocupalos, hai que elixir. Póñense condicións, criterios, e tómase a decisión. E iso son as eleccións. Pero os votos, o que conta para elixir, só son parte do proceso. Outra parte, moi importante, son os criterios de asignación do cómputo de votos para enmarcalos nos postos existentes

Nun caso concreto, en Ribadeo, nestas eleccións concorren 52 persoas (4 listas electorais, sen os suplentes) para 13 postos. Hai que elixir. Hai 9000 persoas inscritas como votantes, para facer a elección, o que se fai dando un voto cada un dos electores a unha soa lista, encadrada por 13 persoas (novamente, máis os suplentes en caso de que alguén que conte como titular falle e sexa necesario remprazalo).

Deixando á parte a confección das listas, correspondendo cada unha a un partido ou coalición electoral, eses 13 postos en disputa están pensados para repartirse entre as listas que se presentan, como se se tratara de entidades que poideran ocupar cada unha delas varios postos.

Hai varios sistemas de reparto, de asignación deses votos para a ocupación dos postos dispoñibles. En España úsase o método d’Hondt, un deses sistemas. A solución non é perfecta, e o método ten os seus detractores, que lle achacan principalmente que tende a favorecer ós partidos máis votados, aumentando relativamente o valor de cada voto (como se trata de estatística, hai veces que o máis favorecido non é o máis votado, senón mesmo o menos votado).

Voltando ó método, a súa aplicación é de manual. En síntese, logo de escrutar todos os votos, e polo tanto, ter o número deles que acadou cada lista, fáise unha táboa na que aparecen ditos números sucesivamente divididos por 1, 2, 3, 4, … ata o número total de postos a repartir. Cada un deses números corresponde a un candidato da lista. Así, ó candidato nº 4 dunha lista que obtivera 2600 votos corresponderíalle o número 2600/4 = 850. A partir de aí, vánse collendo persoas para cada posto, dun xeito ordeado, correspondendo ós números máis elevados, ata encher os postos dispoñibles.

Como demostración para ver como se aplica, tomemos o caso das eleccións municipais do 2007 en Ribadeo. Había 13 cadeiras dispoñibles, a ocupar por xente de 4 listas de 13 persoas (máis suplentes). Os resultados resúmense na seguinte táboa:

A parte esquerda da táboa corresponde ós votos obtidos por cada opción, e porcentaxes sobre censo, sobre o total de votos emitidos, sobre o total de votos a partidos, etc. Hai que ter en consideración que os votos que contan són só os que reciben os partidos, non contando para o reparto nin a abstención (principal opción electoral individualizada como pode verse na táboa) nin os votos en branco, nin os nulos.

A parte dereita da táboa é o resumo de aplicación do método d’Hondt. Aparecen nela os números correspondentes ás divisións entre 1, entre 2, etc (non poño todas as divisións por non ser necesario, unha vez cubertos os postos) dos votos de cada partido. A orde de consecución de concelleiros por cada grupo foi:

1º concelleiro: BNG

2º: PP

3º: PSOE

4º: 2º concelleiro do BNG

5º: 2º concelleiro do PP

6º: UPRi

7º: 2º concelleiro do PSOE

8º: 3º concelleiro do BNG

9º: 3º concelleiro do PP

10º: 3º concelleiro do PSOE

11º: 4º concelleiro do BNG

12º: 4º concelleiro do PP

13º: 2º concelleiro da UPRI

Así, gardando a mesma ordeación que na táboa anterior, os postos foron conseguidos nesta orde:

Onde aparecen en vermello os concelleiros efectivamente obtidos e en azul a orde de asignación dos catro máis que se obterían se o concello tivera asignados 17 concelleiros, como se barallou que podía suceder nestas eleccións 2011. Pódese ver que corresponden a ordeación dos números en vermello na táboa de resultados.

Nesta última táboa pódese observar que co mesmo número de votos, pero diferente número total de concelleiros, a representación cambia sen ser de xeito proporcional, tendendo a favorecer ós partidos máis votados como se dixo máis enrriba. Igual pasaría se o número de cadeiras dispoñibles fora 12, tendo quedado  nese caso UPRi cun só concelleiro.