A temperatura da campaña ribadense

A campaña de cara as eleicións locais entra na súa recta final. Só seis días para pedir o voto (malia que só en catro se pode solicitar o apoio da cidadanía de maneira directa) e catro partidos con aspiracións de gobernar Ribadeo. Ao ritmo que vai medrando a expectación aumenta tamén a agresividade da campaña. Nos xornais e máis na publicidade eleitoral poden verse nos últimos días críticas polas promesas incumpridas, acusacións de falsidade en temas de actualidade local, cruces de declaracións ou reiteradas chamadas ao cambio.

É o prototipo de “campaña quente”, de desgaste, que convén aos candidatos aspirantes, aos denominados “challenger” que procuran minar a quen no caso de Ribadeo aspira a repetir goberno e que de partida parte coa ventaxe que outorga o ter ostentado a alcaldía na última lexislatura, o denominado candidato “incumbent” . “Se intenta impactar sobre actitudes básicas: cambio, libertad, igualdad, violencia, derecha, izquierda, honradez, verdad, mentira…”, afirma Pere-Oriol Costa no seu libro Cómo ganar unas elecciones.

É un modelo de estratexia que fundamentalmente axuda a espertar e mobilizar ao eleitorado propio que poidera estar adormecido ao longo destes quince días pero pouco máis. De feito, a xente tolera este xeito de facer campaña sempre é cando as trifulcas se centren no eido político e non traspasen a barreira para chegar aos ataques persoais. Cando esta fronteira se traspasa aumentan o desencanto da cidadanía coa clase política, xa non moi alto, e máis a desconfianza en quen ten o deber de rexir a vida municipal. A resposta cidadá pode expresarse de moitos xeitos, dende a abstención á procura de opcións políticas alternativas ou a creación de movementos sociais que co tempo derivan en formacións políticas.

O emprego das “campañas quentes” ou “ligada al temperamenteo político de los electores”, tal e como a define o profesor Pere-Oriol Costa, ten moito que ver cos efectos da televisión sobre a política.

O discurso televisivo prima o superficial, o simple, o máis dramático, o máis inmediato e o que resulte máis novidoso. Como a televisión esixe dramatismo procúrase a confrontación, non de ideas, que fican nun segundo plano ou nin tan sequera se aportan, senón de personaxes. “En otros tiempos la política eran las ideas. Hoy son las personas. O más bien los personajes”, advertía Roger G. Schwartzenberg no 1978.

A realidade política e os asuntos importantes dos que esta se ocupa fican sen o tratamento en profundidade que merecen e debates coma os do Plan Xeral de Ordenación Municipal, o subministro eléctrico para o polígono industrial, a mellora da accesibilidade a internet no rural, a igualdade como eixe transversal das políticas públicas ou a recuperación da zona vella quedan reducidos a un “E ti máis…” ou a unha ristra de propostas cun pouso efímero cuxa viabilidade é practicamente nula. A argumentación no debate tende a perderse a prol da forma espectacular na que se presentan as ideas.

Para saber máis disto:

• Schwartzenberg, R.G., El show político, Dopesa, Madrid, 1978.
• Colombo, F., Televisión, la realidad como espectáculo, Gustavo Gili, BCN, 1976.
• Postman, N., Divertirse hasta morir. El discurso público en la era del “show bussiness”, Ediciones de la Tempestad, Barcelona, 2001.
• Sartori, G., Homo videns. La sociedad teledirigida, Taurus, Madrid, 1998.

Un cartaz ou algo máis?

Esta medianoite Ribadeo terá nas rúas máis ambiente do que cabe agardar nun día entre semana. Celébrase a tradicional pegada de cartaces que marca o comezo dos quince días de campaña eleitoral, tal e como estabelece a lexislación vixente, e da conta atrás para saber quen será a persoa encargada de sentar após o 22 de maio no despacho principal do Pazo de Ibáñez.

Detrás de cada unha desas pegadas que farán os partidos ás doce da noite hai unha carga simbólica moi importante malia que o cartaz vaia cedendo cada vez máis terreo a favor doutras propostas comunicativas.

Philipp J. Maarek, doutor en CC. Políticas e profesor de CC. da Información, fala con certa nostalxia do cartaz: “es un vector clásico de la comunicación política. A medida que disminuía la tasa de analfabetismo, ha sustituido a las proclamas tradicionales hechas por los alguaciles en los pueblos”. O profesor francés data no século XIX o paso da proclama ao cartaz e hoxe, malia compartir protagonismo e incluso ser relegado a un segundo plano por pegadas virtuais a través de pantallas, aínda ocupa un lugar importante na estratexia da campaña eleitoral, sobre todo no ámbito de municipios das dimensións de Ribadeo.

En contra da súa efectividade xoga o feito de que cada vez hai máis (de festas, de actos culturais, de competicións deportivas…) e que o tempo de leitura é escaso. Xa que logo cómpre dar forma a unha mensaxe que debe ser moi clara, concreta, concisa e ter a capacidade de destacar por riba das que haxa ao redor. “Una campaña política no es otra cosa que un vehículo para la transmisión de un mensaje”, sinala Raymond D. Strother. E o cartaz non deixa de ser unha das rodas dese vehículo polo que non debe ser descoidada.

Mais alén dos seus valores comunicativos, o cartaz cobra carácter de piar estratéxico da planificación da campaña se atendemos á psicoloxía de quen terá que participar de maneira activa na mesma. O feito de reunir esta noite ás persoas que conforman a candidatura, á militancia ou a simpatizantes arredor dun acto tan sinxelo coma pegar un cartaz, axuda a reforzar a moral, a cohesionar á xente e máis a coller folgos para afrontar quince días que se presupoñen de esforzo e traballo.

Activar a militancia e facela partícipe dun proxecto común, que sintan que forman parte do mesmo, que se vexan reflectidos nese cartaz, que se ilusionen cos obxectivos marcados, que disfruten falando deles, que sexan quen de emocionarse e de emocionar a quen vota co moito que queda por facer o con todo canto cómpre mudar é fundamental para chegar con opcións ao 22 de maio.

E algo tan aparentemente inocente coma pegada dun cartaz pode ser quen de conseguilo.

Para saber máis disto:

• Maarek, Philippe J., Marketing Político y Comunicación. Claves para una buena información política, Paidós Comunicación, Barcelona, 2009
• Delporte, C., Images et politique en France au XX siècle, París, Nouveau Monde, 2006.
• Strother, Raymond D. en Perlmutter, David D. (ed.) The Manship School Guide to Political Communication, Baton Rouge, Louisiana State University Press, 1999
• Archivo Eleitoral, a maior recompilación de propaganda eleitoral da rede.
• Un artigo de Chenchu, que sabe moito de cartaces (de deseñalos e de pegalos).